Over Jane

Dr. Jane Goodall zette in 1960 voor het eerst voet in wat vandaag bekend staat als het Gombe Stream National Park, toen ze er haar baanbrekend onderzoek van chimpansees in het wild aanvatte. Ze was amper 26. Haar onderzoeksproject was ongezien en heeft ons bijzonder veel geleerd over onze meest naaste verwanten uit het dierenrijk.

Jane Goodall: een terugblik | National Geographic

In 1977 richtte Jane het Jane Goodall Institute op, dat het onderzoek in Gombe blijft ondersteunen. Met 31 kantoren wereldwijd genieten Dr. Jane en het Institute wijd en zijd erkenning voor doeltreffend natuurbehoud waarbij lokale gemeenschappen centraal staan, ontwikkelingsprogramma’s in Afrika en de bescherming van chimpansees in het wild in Afrika’s Tchimpounga en Chimp Eden opvangcentrum voor chimpansees.

In 1991, na een ontmoeting met een groep Tanzaniaanse jongeren om de problemen in hun gemeenschap te bespreken, riep Jane ‘Roots & Shoots’ in het leven. Dit programma wil jonge mensen inspireren om actie te ondernemen in hun gemeenschappen. Ondertussen werken er maar liefst 150.000 personen in bijna 100 landen aan mee.

Jane blijft ook vandaag haar werk voortzetten, en reist gemiddeld 300 dagen per jaar om overvolle auditoriums, schoolzalen en conferentiecentra toe te spreken over de bedreigingen waar chimpansees mee kampen, andere milieucrisissen en haar redenen om hoop te blijven koesteren. Hoop dat we er uiteindelijk in zullen slagen de problemen op te lossen die we op onze aarde hebben losgelaten.

Waar ze ook gaat, spoort Jane haar toehoorders aan hun persoonljke kracht en verantwoordelijkheid te erkennen om positieve veranderingen teweeg te brengen door consumentenacties, levensstijlkeuzes en activisme.

3 april 1934

Valerie Jane Morris-Goodall wordt geboren in Londen, Engeland, als dochter van ingenieur Mortimer en auteur Vanne. Als kind houdt Jane al van dieren. Wanneer ze net iets ouder dan één jaar is, geeft haar vader haar een speelgoedchimpansee, ter ere van de geboorte van een babychimpansee in de zoo van Londen. Jane is dol op haar speelgoedchimpansee die ze Jubilee noemt en altijd en overal bij zich heeft.

jaren 1930

Jane droomt ervan in Afrika te gaan leven om dieren te observeren en erover te schrijven. Hoewel dat in die tijd een ongewoon doel is voor een meisje, moedigt Janes moeder haar aan. Ze zegt tegen Jane: “Als je iets echt wilt, er hard voor werkt, de kansen benut die zich aandienen en nooit opgeeft, dan zul je een manier vinden om je doel te bereiken. Na de oorlog scheiden Janes ouders.

1939 - 1945

Jane heeft een gelukkige jeugd en brengt veel tijd al spelend en verkennend door buiten de gezinswoning in Bournemouth, Engeland. Maar de Tweede Wereldoorlog woedt in alle hevigheid. Janes vader werkt als ingenieur in het leger, en verdwijnt hierdoor een tijd uit het leven van zijn dochter.

1952 - 1956

Wanneer Jane in 1952 afstudeert aan de secundaire school, kan ze het zich niet veroorloven om naar de universiteit te gaan. Ze wordt secretaresse en gaat aan het werk aan de universiteit van Oxford waar ze documenten uittypt. Later werkt ze in Londen voor een bedrijf dat films maakt, waar ze instaat voor de muziekkeuze bij documentaires. In mei 1956 nodigt Clo Mange (een vriendin van Jane) Jane uit om naar Kenya te komen, waar Clo’s familie een boerderij heeft. Jane zegt haar Job in Londen op, gaat weer thuis wonen en werkt als opdienster om geld te sparen voor de bootreis.

2 april 1957

Op 2 april 1957, wanneer Jane 23 is, reist ze per boot naar Kenia. Ze beleeft er een prachtige tijd terwijl ze Afrika ontdekt en nieuwe mensen leert kennen. En het belangrijkst van al: ze ontmoet er de beroemde antropoloog en paleontoloog Dr. Louis S. B. Leakey. Jane maakt door haar kennis van Afrika en zijn dierenleven zoveel indruk op Leakey dat hij haar aanwerft als zijn assistente. Ze reist samen met Leakey en zijn vrouw, archeologe Mary Leakey, naar Olduvai Gorge in Tanzania voor een expeditie om fossielen te zoeken.

1959

Leakey en Jane zetten een studie op naar de chimpansees die in het wild leven op de oever van het Tanganyikameer. De Britse autoriteiten hebben aanvankelijk bewaar tegen het idee van een jonge vrouw die tussen de wilde dieren in Afrika leeft, maar ze stemmen uiteindelijk in met Leakeys voorstel wanneer Janes moeder Vanne aanbiedt om haar dochter de eerste drie maanden te vergezellen.

14 juli 1960

Op 14 juli 1960 komen Jane en Vanne aan op de oevers van het Gombe Stream Chimpanzee Reserve in West-Tanzania.

jaren 1960

De chimpansees van Gombe bestuderen is geen gemakkelijke opgave. De dieren lopen uit angst weg van Jane. Met geduld en vastberadenheid doorzoekt Jane het woud dag na dag, waarbij ze de chimpansees bewust niet te snel te dicht benadert. Geleidelijk aan beginnen de chimpansees haar aanwezigheid te aanvaarden.

30 oktober 1960

Op 30 oktober 1960 observeert Jane voor het eerst dat de chimpansees vlees eten. Later krijgt ze ook te zien dat de chimpansees jagen voor vlees. Deze waarnemingen ontkrachten het wijd verspreide geloof dat chimpansees een vegetarisch voedinsgspatroon hebben.

4 november 1960

Op 4 november 1960 observeert Jane hoe David Greybeard en Goliath gereedschap maken om termieten uit hun bergen te halen. Ze kozen een dunne boomtak uit, haalden de bladeren eraf en duwden de tak in de termietenberg. Na enkele seconden trokken ze de tak, die ondertussen vol termieten zat, weer uit de berg om er de lekkere termieten met hun lippen af te halen.

jaren 1960

Het maken van gereedschap wordt een van Janes belangrijkste ontdekkingen. Tot dan dacht men dat enkel mensen gereedschap maakten. Nadat Leakey hoort over Janes observatie, spreekt hij de befaamde woorden: "Nu moeten we ‘gereedschap’ herdefiniëren, ‘mens’ herdefiniëren of chimpansees als mensen aanvaarden."

1962

Janes werk in Gombe wint aan bekendheid en in 1962 wordt ze aan de universiteit van Cambridge aanvaard als kandidaat-doctorandus, en dit als een van de weinigen zonder universitair diploma. Sommige geleerden en wetenschappers onthalen Jane maar koel en bekritiseren het feit dat ze de chimpansees die ze onderzoekt namen geeft. "Het zou wetenschappelijker zijn ze te nummeren", stellen ze. Jane moet een idee verdedigen dat vandaag vanzelfsprekend lijkt: dat chimpansees emoties, verstand en een persoonlijkheid hebben.

augustus 1963

National Geographic besluit om Janes werk te sponsoren en stuurt fotograaf en filmmaker Hugo van Lawick op pad om Janes leven in Gombe te documenteren. In augustus 1963 publiceert Jane haar eerste artikel in National Geographic, "Mijn leven tussen de chimpansees in de vrije natuur."

1964

Van Lawick en Jane worden verliefd en trouwen in 1964. Ze krijgen een zoon, Hugo Eric Louis van Lawick, bij familie en vrienden bekend als "Grub."

1965

Jane behaalt haar doctoraat in de etologie (de studie van dierengedrag) in 1965. Eveneens in 1965 zorgt National Geographic voor de nodige fondsen voor de bouw van aluminum gebouwen in Gombe. Met deze eerste permanente infrastructuur op de site, ziet het Gombe Stream Research Center het levenslicht.

1975

Jane en Hugo gaan als vrienden uit elkaar in 1974. In 1975 trouwt Jane met Derek Bryceson, een Tanzaniaans parlementslid en Directeur van de Nationale Parken van Tanzania.

1977

In 1977 sticht Jane het Jane Goodall Institute for Wildlife Research, Education and Conservation (onderzoek van dieren in de vrije natuur, educatie en natuurbehoud).

1984

In 1984 legt Jane het fundament voor Chimpanzoo, een internationaal onderzoeksprogramma van het Jane Goodall Institute gewijd aan de studie van chimpansees in gevangenschap, met als doel de levenskwaliteit van deze dieren te verbeteren met behulp van onderzoek, educatie en verrijking.

1986

In november 1986 vindt een wetenschappelijke conferentie plaats in Chicago waarop Janes wetenschappelijke werk The Chimpanzees of Gombe: Patterns of Behaviour wordt voorgesteld. Jane en de andere aanwezigen zijn met verstomming geslagen wanneer opeenvolgende sprekers de mate van habitatvernieling in Afrika toelichten, evenals de bedreiging die dit inhoudt voor het voortbestaan van de chimpansees. Na deze conferentie beseft Jane dat ze Gombe achter zich moet laten om zich te gaan inzetten voor het behoud van chimpansees in de vrije natuur.

1991

In 1991 sticht Jane met 16 Tanzaniaanse studenten ‘Roots & Shoots’: het wereldwijde educatieve milieu- en humanitaire programma van het Jane Goodall Institute voor jongeren.

1994

Het TACARE-project (spreek uit als "take-care") gaat van start in 1994 (Lake Tanganyika Catchment Reforestation and Education project). Dit programma helpt gemeenschappen rond het Tanganyika-meer om aan duurzame landbouw te doen, verschaft microfinancieringen en zorgt voor educatie rond natuurbehoud als hulpmiddel om de lokale habitats en soorten te beschermen.

16 april 2002

Op 16 april 2002 benoemt Kofi Annan, Sercretaris-Generaal van de Verenigde Naties, Jane tot Boodschapper van de Vrede voor de Verenigde Naties.

20 februari 2004

Op 20 februari 2004 wordt aan Jane de titel ‘Dame of the British Empire’ verleend tijdens een ceremonie op Buckingham Palace in Londen.

2015

In het jaar 2015 viert het Gombe Stream National Park zijn 55ste verjaardag. Dit Park is de thuis van de bekendste chimpansees op aarde. Dankzij Dr. Goodall en alle toegewijde onderzoekers die in de loop der jaren aan het onderzoek meewerkten en bijkomende ontdekkingen deden, werden de levens van deze chimpansees grondiger gedocumenteerd, gefotografeerd en gefilmd dan die van welke andere dieren in de vrije natuur ook.

2017

Jane blijft ook vandaag nog ijverig voortwerken en reist gemiddeld 300 dagen per jaar om volle auditoria en schoolzalen toe te spreken. Ze vertelt er over de bedreigingen voor de chimpansees, maar ook over andere milieuproblemen en de redenen waarom ze de hoop blijft koesteren dat we er uiteindelijk in zullen slagen de problemen op te lossen die we op de aarde hebben losgelaten. Jane blijft haar toehoorders aansporen om hun persoonlijke kracht en verantwoordelijkheid te erkennen en om positieve veranderingen teweeg te brengen, door keuzes als consument, wijzigingen in levensstijl en activisme.

2022

Het onderzoek dat Dr. Goodall zovele jaren geleden startte is levendiger dan ooit en speelt vandaag op meerdere manieren een belangrijke rol: het helpt ons niet alleen om chimpansees beter te begrijpen, maar ondersteunt ook de natuurbehoudsinspanningen van het Jane Goodall Institute in westelijk Tanzania, en voor alle chimpansees.

Previous

Next

Foto credits: (heldenfoto) Hugo Van Lawick/JGI US, (tijdslijn) JGI US
Het Jane Goodall Institute staat niet achter activiteiten als het aanraken van, omgaan met en dicht benaderen van chimpansees of andere wilde soorten. Dit zijn historische foto’s/video’s die niet kunnen worden overgenomen of getoond buiten hun oorspronkelijke context.