Het programma van het Jane Goodall Institute gericht op het onderzoek naar en het behoud van chimpansees, alsook op een duurzaam beheer van de natuurlijke hulpbronnen, wordt uitgevoerd in de regio Kédougou in Zuidoost-Senegal en ook over de grens, in het noorden van Guinee. De meeste activiteiten van JGI in Senegal vinden plaats in het Dindéfélo Community Nature Reserve, al worden ook andere dorpen en naburige gebieden bij het programma betrokken.
Kedougou is een van de weinige gebieden met chimpansees op zijn territorium. Volgens de International Union for Conservation of Nature zijn de chimpansees die in Senegal leven ernstig bedreigd. De aanwezigheid van deze primaten was trouwens de voornaamste reden om de Dindéfélo Community als beschermd gebied op te richten.
Het reservaat ligt aan de rand van de bergketen Fouta Jallon, aan de bron van de rivieren de Gambia, de Senegal en de Niger: een gunstig gebied voor verschillende types van bos en savanne dankzij de bergen (een zeldzaamheid in een land dat verder haast helemaal vlak is), de topografie en het klimaat (intense droogte van oktober tot mei en een regenseizoen van mei tot september). Dit zorgt voor spectaculaire landschappen en een indrukwekkend gevarieerde fauna.
Met de oprichting van het Dindéfélo Community Nature Reserve en de activiteiten van JGI in Senegal werd meteen ook een model van ecotoerisme gecreëerd dat duurzame ontwikkeling in deze gemeenschap bevordert en bijdraagt tot het behoud van de chimpansees en hun omgeving.
De chimpansee is een van de soorten mensapen die op onze planeet leven. Chimpansees zijn in de vrije natuur te vinden in tropisch Afrika. Samen met de bonobo’s zijn de chimpansees het nauwst met de mens verwant op fysiek, gedragsmatig en genetisch vlak (genetisch verschillen chimpansees amper 1,4% van ons). Door chimpansees te onderzoeken, kunnen we dus onze kennis over onze eigen evolutionaire geschiedenis uitbreiden. Het zijn bijzonder sociale en intelligente dieren, met sterke cognitieve vaardigheden wat leren betreft. Veel gedragingen worden van generatie op generatie doorgegeven, wat erop wijst dat chimpansees cultureel gedrag vertonen.
De West-Afrikaanse chimpansee is een van de twee meest bedreigde ondersoorten van de chimpansee, samen met de Nigeria-Kameroen chimpansee. De West-Afrikaanse chimpansee is uitgestorven in Togo en Gambia, is bijna uitgestorven in Benin en staat mogelijk op de rand van de uitsterving in Burkina Faso, Senegal – in 2001 schatte Butynski het aantal chimpansees in Senegal op 200 tot 400 dieren – en Ghana. De IUCN plaatste deze ondersoort dan ook in de categorie ‘ernstig bedreigd’ op de Rode Lijst van 2016.
Tot de grootste bedreigingen waar de West-Afrikaanse chimpansees in Senegal onder lijden, behoren de versnippering en het verlies van hun habitat door menselijke activiteiten. Het gaat dan onder meer om ontbossing – door bomen te kappen of door gronden met branden vrij te maken en teelten aan te leggen – maar ook de bouw en aanleg van allerlei infrastructuur (waterdammen, hoogspanningslijnen en -masten, wegen enz.). Hierdoor raken veel populaties van deze ondersoort geïsoleerd in afgesneden bosgebiedjes, wat hun overleven op lange termijn in het gedrang brengt. Stroperij en de illegale handel in chimpansees zijn momenteel gelukkig niet de voornaamste bedreigingen voor het overleven van deze ondersoort in Senegal, al vormen deze praktijken wel een bedreiging in Guinee en andere landen.
Foto credit: Maria Lòpez / JGI Spain